Ολα είναι ταξίδι
Ο Κώστας Παπανικολάου (γεν. 1959), από τους σημαντικότερους ζωγράφους της γενιάς του, ταξιδεύει πολύ συχνά για τον Γαλατά και από εκεί έχει όλη την άνεση να παρακολουθεί αυτόν τον απίθανο δίαυλο επικοινωνίας που ανοίγουν η πελοποννησιακή ακτή και ο Πόρος απέναντι. Αυτός ο δίαυλος είναι το παν για τη φυσιογνωμία του Πόρου, για τη φευγάτη ιδεολογία του. «Πανιά στο φύσημα του αγέρα / ο νους δεν κράτησε άλλο από τη μέρα» στοχαζόταν ο Γιώργος Σεφέρης για να αποσυμπιεσθεί από τις τραγικές μνήμες του πρόσφατου τότε παγκόσμιου πόλεμου, παρατηρώντας από μια βάρκα στη μέση του δίαυλου το σκαρί της Κίχλης να παραδίδει το πνεύμα στην επιμονή της θάλασσας.
Πόρος θα πει πέρασμα, κι ο από τη φύση του μποέμ Χένρι Μίλερ θα γράψει: «Αφήστε με να αιωρούμαι σαν καλοσυνάτο πνεύμα πάνω από τις στέγες του Πόρου (…) Μπορώ να διακρίνω ολόκληρη την ανθρώπινη φυλή μέσα από τον λαιμό αυτού του μπουκαλιού, καθώς ψάχνω για είσοδο σ’ αυτόν τον κόσμο του φωτός και της ομορφιάς».
Ο Κώστας Παπανικολάου έχει βρει τη δική του είσοδο, και το ημερολόγιο της έρευνάς του εκθέτει στην γκαλερί «Citrone», στην προκυμαία του Πόρου, έως τις 15 Ιουνίου. Οι πίνακες ζωγραφικής είναι «μια σκέψη με σειρά» πάνω στο ταξίδι και στη φυγή από τη στιγμή που θα βγει από την πόρτα του σπιτιού του στην Καισαριανή, μέχρι να φτάσει στο παρατηρητήριο του κόσμου του, στην καθημερινότητα και στα όνειρά του, σε έναν λόφο του Γαλατά. Γιατί για τον ζωγράφο, όλα είναι ταξίδι και μάλιστα ρυθμικό ταξίδι, κάτι σαν μουσική τζαζ…
Μαίανδροι στον Σαρωνικό
Το ταξίδι στον Σαρωνικό, αν και σύντομο, είναι ιδιαίτερο. Ισως γιατί, αν θέλεις, μπορεί να μην είναι τόσο μοναχικό όσο καταμεσής στο Αιγαίο. Αν έχεις διάθεση, μπορείς να δώσεις σημασία στα πολλά ερεθίσματα που δέχεσαι. Κι ο Κώστας Παπανικολάου ταξιδεύει με «νωχελικά» πλοία «ανοιχτού τύπου» και δίνει και δεν δίνει σημασία στις προκλήσεις γύρω του. Κοιτάζει προς τα έξω, αλλά και προς τα μέσα. Αυτό το ταξίδι, το έχει αποτυπώσει σε έναν από τους πιο χαρακτηριστικούς πίνακες της ενότητας που εκτίθενται στον Πόρο. Η θάλασσα με το κατάστρωμα του πλοίου δημιουργούν έναν μαίανδρο που κοιτάζει πότε προς τα μέσα και πότε προς τα έξω. «Αυτό ήθελα να κάνω» σχολιάζει ο ζωγράφος, «να δοκιμάσω μια πιρουέτα, με όλους τους κινδύνους να σπάσεις κανένα πόδι ή και το κεφάλι σου. Εκανα πολλά σχέδια ταξιδεύοντας, για να κουμαντάρω ένα αρχαίο ιδεόγραμμα που για μένα μοιάζει με το ταξίδι που είναι μέσα και έξω. Φεύγεις, αλλά συγκεντρώνεσαι και πάρα πολύ ταξιδεύοντας»…
Η μουσική της Μεσογείου
Στη βεράντα της ταβέρνας «Φωτεινή» στην Αλυκή (2 χλμ. από τον Γαλατά προς το Λεμονοδάσος), με θέα το στενό και τις απέναντι ακτές του Πόρου, ο Κώστας Παπανικολάου λέει ότι είναι κάποια πράγματα που, ενώ τα έχεις συνεχώς δίπλα σου, ξαφνικά συνειδητοποιείς την αξία τους. Και αρχίζει να διηγείται ένα όνειρό του: «Είδα σαν μια μυστική εικόνα στον ύπνο μου έναν λόφο καλοκαιρινό, με τις ελιές στη σειρά, με συκιές και ξερά αγριοάγκαθα, την ώρα που το φως γίνεται σχεδόν κόκκινο. Οι σιλουέτες της ελιάς και της συκιάς ήταν σαν νότες πάνω στο πεντάγραμμο των σειρών των δένδρων». Ξύπνησε και άρχισε να ζωγραφίζει την εικόνα που είδε στ' όνειρό του. Η «μεταφυσική» διάσταση του έργου έγινε ακόμη μεγαλύτερη όταν συνειδητοποίησε ότι ο λόφος με τις ελιές είναι αυτός που κλείνει την πολυσύχναστη παραλία της Αλυκής, δίπλα του. Ονόμασε το έργο, το οποίο υπάρχει στην έκθεση, χαϊδευτικά «Φούγκα» και πράγματι είναι μια δυνατή μουσική της Μεσογείου, όπως αυτή ηχεί εδώ στην ακτή του Γαλατά με τους λόγους και ό,τι έχει μείνει από το Λεμονοδάσος.
 |
| Σπίτια του Πόρου |
Σε αυτό το έργο το φως είναι χαρακτηριστικά καθαρό. Οπως λέει ο ομότεχνος του ζωγράφου Τάσος Μαντζαβίνος, ο Παπανικολάου έχει απενοχοποιήσει το ελληνικό φως από το φολκλόρ και γι' αυτό κόβει σαν ξυράφι. Στα τοπία του υπάρχει η αλήθεια και είναι ωραία, όσο όμορφη είναι η αλήθεια. Τα θέματά του υπάρχουν και στις τουριστικές καρτ ποστάλ και στα «κορνιζάδικα», όπως λέει ο ίδιος. «Δεν κάνω τον αισθηματία, δεν πουλάω αίσθημα. Το σημαντικό για μένα είναι το θέμα να έχει ζωγραφική όπως την καταλαβαίνω εγώ, να βγαίνουν τα χρώματα». Γι' αυτό μιλούν τα ίδια τα έργα του. «Γιατί, αν μπορείς να περιγράψεις ένα έργο με λόγια χωρίς να το ζωγραφίσεις, τότε το έργο αυτό είναι σίγουρα αποτυχημένο»…
